Viêm gan - Xơ gan: Nguyên nhân & cách điều trị Khỏe mỗi ngày

Viêm gan - Xơ gan: Nguyên nhân & cách điều trị

Gan có rất nhiều chức năng, là một trong những cơ quan quan trọng nhất để duy trì sự sống và phát triển của cơ thể. Theo thống kê, khoảng 15 - 20% dân số Việt Nam mắc các bệnh về gan.

Viêm gan là một trong những tác nhân hàng đầu làm gia tăng tỉ lệ biến chứng xơ gan và ung thư gan. Ở thời gian đầu, viêm gan gây suy giảm các chức năng của gan, biểu hiện qua các triệu chứng như vàng da vàng mắt do suy giảm chuyển hóa Bilirubin, nhiễm mỡ ở gan do suy giảm phân giải Triglyceride, mệt mỏi uể oải do suy giảm dị hóa chất thành năng lượng.

Tình trạng xơ hóa ở gan bắt đầu diễn ra sau một thời gian điều trị không hiệu quả các bệnh lý nguyên nhân hoặc bỏ mặc điều trị. Các tế bào Stellate hình sao ở gan bị kích hoạt làm phóng thích các sợi xơ, hình thành nên các mô xơ, thay thế các tế bào gan đã bị phá hủy và làm biến đổi dần cấu trúc lá gan.

Trong tiến trình xơ gan hóa, chức năng gan tiếp tục bị suy giảm với sự phá hủy tế bào gan từ các tác nhân gây hại trong các giai đoạn trước đó. Tiến trình này chỉ dừng lại khi nào không còn tế bào gan nào ở gan nữa nếu nguyên nhân gây xơ hóa gan không được điều trị và khắc phục. Khi đó, gan sẽ mất dần đến khi mất hoàn toàn chức năng, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng người bệnh.

Chức năng của gan đối với cơ thể

Gan có nhiệm vụ ngăn chặn, thanh lọc, hoá giải các chất, hợp chất, kim loại có hại, giải độc tố từ máu ra khỏi cơ thể.
Gan chuyển hoá, tổng hợp, dự trữ, sản xuất các chất cần thiết cho cơ thể.
Thực bào các loại nấm, vi khuẩn, hồng cầu...
Gan còn có chức năng sản xuất ra mật trữ ở túi mật đổ vào dạ dày, hay đổ vào tá tràng để tiêu hoá mỡ, thức ăn.
Tự tái tạo lại lượng nhu mô, tế bào gan bị mất.
Gan còn hấp thu một số hoạt chất đồng thời tổng hợp, kích hoạt một số hoạt chất qua máu tới vị trí bệnh, ngăn chặn bệnh.

Nguyên nhân gây viêm gan & xơ gan

Nguyên nhân gây ra viêm và xơ gan chủ yếu là do mắc phải virus như A, B, C, D, trong đó virus B và C là 2 loại virus nguy hiểm nhất.
Rượu, thuốc lá chứa các chất độc hại dẫn đến viêm gan, từ đó phát triển thành xơ gan, tăng sản xuất cytokines.
Viêm gan do thuốc: Một số loại thuốc có thể dẫn đến viêm gan độc tính sau đó chuyển biến thành xơ gan hóa.
Béo phì gây nên bệnh gan nhiễm mỡ, rối loạn chuyển hóa, huyết áp cao, lượng triglyceride cao.
Những bệnh về đường mật như viêm tắc đường mật khiến mật ngấm vào máu, vi khuẩn phát triển gây nhiễm khuẩn máu, từ đó dẫn đến xơ gan mật.
Do suy tim: Khi suy tim, dẫn đến viêm tắc mạch trên gan, khiến máu ứ tại gan, chức năng chuyển hóa rối loạn, gây nên xơ gan.
Các bệnh tự miễn: khi hệ miễn dịch của cơ thể nhận nhầm và tấn công vào gan sẽ gây ra viêm gan tự miễn.
Viêm xơ gan do ký sinh trùng như ký sinh trùng sốt rét, lỵ amip và đặc biệt là nhiễm sán lá gan.
Ngoài các nguyên nhân kể trên, bệnh xơ gan còn có thể do bệnh nhân bị suy dinh dưỡng, nhiễm trùng, nghẽn tĩnh mạch gan, bẩm sinh, phẫu thuật bypass ở đường ruột…

Triệu chứng bệnh viêm gan - xơ gan

Khi người bị viêm gan - xơ gan thường có những triệu chứng điển hình như rối loạn tiêu hóa: Tiêu chảy, chán ăn, buồn nôn, tiêu hóa kém.
Đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng hạ sườn phải, cảm giác chướng bụng, các mao mạch cổ và mặt giãn… là những dấu hiệu ban đầu của xơ gan. Nhiều trường hợp người bệnh không quan tâm tới sức khỏe bản thân rất dễ bỏ qua những dấu hiệu này.
Ngứa da: Da mẩn ngứa, đau rát.
Thay đổi da, màu nước tiểu: Màu da, mắt chuyển vàng, nước tiểu có màu vàng như nước trà đậm.
Mệt mỏi, kém ăn, dễ chảy máu cam, chảy máu chân răng, phù, cổ trướng, xuất huyết dưới da...
Nặng hơn là nôn ra máu và đi ngoài phân đen do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, hôn mê gan, suy thận, các biểu hiện nhiễm khuẩn hoặc do xơ gan ung thư hóa.
Ngoài ra, người bệnh xơ gan còn có biểu hiện phù. Tình trạng này ban đầu xuất hiện ở 2 chi dưới, dần dần biểu hiện ở toàn thân.
Các chức năng của các tuyến nội tiết cũng bị ảnh hưởng khiến nam giới bị giảm ham muốn tình dục, tinh hoàn teo, vú to như nữ, còn nữ thì bị rối loạn kinh nguyệt.

Chẩn đoán viêm gan - xơ gan

Để phát hiện và chẩn đoán chính xác viêm gan và xơ gan, người ta thường kết hợp: Siêu âm để phát hiện bất thường trong gan và cơ quan nội tạng.
Chụp cộng hưởng từ, cắt lớp xác định mức độ tổn thương gan - thử máu, sinh hoá, định lượng, miễn dịch để xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Xét nghiệm men gan và độc tố gan để hỗ trợ đánh giá mức độ tổn thương gan
Thử nước tiểu: xác định tổn thương qua thận, sự đào thải của thận qua đường tiểu.
Ngoài ra chuẩn đoán qua các biểu hiện bên ngoài: như màu da vàng, xạm đen khi bị nặng, mặt quắt, cổ trướng, ngực lép, bụng trướng mềm, ung thư gan thường căng cứng, đôi khi lồi rốn, chân phù...

Xơ gan thường trải qua các giai đoạn:

Xơ gan còn bù: là giai đoạn đầu của xơ gan, gan còn tái tạo nhu mô và tế bào gan đã mất, tổn thương gan. Các triệu chứng cơ thể chưa rõ rệt.
Xơ gan mất bù: giai đoạn nặng của gan, các tế bào gan, nhu mô gan bị phá huỷ không sản sinh bù đắp kịp. Gan trở nên thô, bờ không đều, chức năng gan suy giảm, các triệu chứng bệnh nặng lên.
Xơ gan cổ trướng: Là giai đoạn cuối của giai đoạn xơ gan, các tế bào, nhu mô gan phân huỷ phần lớn không tái tạo, cấu trúc gan bị biến dạng, xơ hoá, triệu chứng bệnh rất nặng. Chức năng gan bị suy giảm trầm trọng và không thể hồi phục được nữa.

Biến chứng nguy hiểm của bệnh

Xơ gan là một căn bệnh nguy hiểm để lại nhiều biến chứng. Các biến chứng nghiêm trọng nhất liên quan tới sự tăng áp lực tĩnh mạch cửa - tĩnh mạch đưa máu từ ruột về gan.

Khi bị viêm gan do các yếu tố gây ra như virus, rượu bia, nhiễm độc, hóa chất... làm cho chức năng gan suy giảm, các tế bào gan bị phá hủy, làm men gan tăng và xơ gan hình thành.

Khi bị xơ gan dẫn đến chức năng gan bị suy giảm trầm trọng, để lại nhiều biến chứng nguy hiểm như hội chứng gan thận, hôn mê gan, ung thư gan là những bệnh có tỷ lệ vong cao.

Viêm gan, xơ gan gây những biến chứng nguy hiểm sau:

Suy giảm chức năng gan.
Gan cổ chứng: Nguy cơ xơ gan dẫn tới cổ chướng là rất cao.
Xuất huyết tiêu hóa, chảy máu ở dạ dày và thực quản do giãn mạch máu từ vòng nối giữa tĩnh mạch thực quản và tĩnh mạch cửa.
Xuất huyết tĩnh mạch và giãn tĩnh mạch.
Xuất huyết gan và hôn mê gan.
Nhiễm trùng do vi khuẩn: với các triệu chứng như sốt, đau bụng hoặc quá nhạy cảm với đau, tăng bạch cầu, nhiễm trùng máu.
Bệnh não gan: Amoniac là chất độc hại quan trọng nhất gây ra bệnh não gan.
Gan cổ trướng các chất độc sẽ tích tụ lại và gây độc cho toàn cơ thể.
Ung thư gan: Người mắc bệnh xơ gan nguy cơ rất cao dẫn đến tình trạng ung thư gan rồi tử vong, xơ gan chiếm 80% trường hợp ung thư gan nguyên phát.

Phương pháp điều trị trong viêm-xơ gan

Chúng ta cần tuân thủ nguyên tắc điều trị theo y lệnh của bác sĩ.

Điều trị nghiện rượu: là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến bệnh xơ gan.
Kiểm soát trọng lượng cơ thể, gan nhiễm mỡ và các bệnh tiểu đường nếu có.
Điều trị bằng thuốc: Sử dụng các loại thuốc giúp giảm các triệu trứng do xơ gan hóa gây nên.
Thuốc tăng chuyển hóa gan, Atiso, vitamin B, K, C, Acid Folic,...
Truyền đạm, Alversin, Moramin...
Dùng thuốc lợi tiểu, chọc tháo bớt dịch...

Cách phòng bệnh

Để phòng ngừa viêm và xơ gan, chúng ta nên:
Tiêm phòng văcxin viêm gan B cho trẻ em và những người lớn chưa có kháng thể và chưa bị bệnh.
Có lối sống lành mạnh, không lạm dụng rượu bia.
Nên ăn chín uống sôi để không bị nhiễm ký sinh trùng. Nên tránh ăn những món như gỏi cá sống, ăn rau sống…
Thức ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, thực phẩm sạch để phòng ngừa nhiễm các hóa chất, phẩm màu độc hại gây tổn hại gan.
Không dùng thuốc ảnh hưởng tới gan khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Chế độ làm việc hiệu quả, tránh để cơ thể rơi vào tình trạng stress. Không nên làm những công việc nặng nhọc, quá sức.

Hoàng Yến